Na pracodawcy ciąży obowiązek opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego budynku. Czy zapoznanie się z instrukcją powinno odbywać się poprzez podpisanie indywidualnego oświadczenia, czy potwierdzenie zapoznania można wykonać listą zbiorczą? Gdzie przechowujemy potwierdzenie/oświadczenie zapoznania?

Przepisy nie określają sposobu zapoznania pracownika z instrukcją bezpieczeństwa pożarowego. Można to zatem zrobić zarówno w formie indywidualnego oświadczenia pracownika, jak i w formie zbiorczej listy. Niemniej jednak kwestia ta powinna wynikać z treści tej instrukcji. O ile w przypadku indywidualnych oświadczeń zasadnym byłoby przechowywanie takich dokumentów w aktach osobowych pracownika, o tyle w przypadku zbiorczej listy pracodawca musiałby ustalić jakieś inne miejsce.

Obowiązki przeciwpożarowe właściciela budynku

Stosownie do postanowień art. 4. ust. 1 OchrPPożU, właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, jest obowiązany:

1) przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych;

2) wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice;

3) zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie;

4) zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji;

5) przygotować budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej;

6) zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi;

7) ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego

Do powyższych obowiązków należy również opracowanie i wdrożenie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, o której mowa w § 6 ust. 1 OchrPożR. Taką instrukcję dla obiektu bądź jego części stanowiącej (stanowiących) odrębne strefy pożarowe, przeznaczonych do wykonywania funkcji użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, magazynowych oraz inwentarskich – powinien sporządzić i wdrożyć właściciel, zarządca lub użytkownik danego obiektu.

Powyższa instrukcja powinna zawierać:

1) warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem;

2) określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawania ich przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym;

3) sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia;

4) sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane;

5) warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania;

6) sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji;

7) zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami;

8) plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie, oraz terenu przyległego, z uwzględnieniem graficznych danych dotyczących w szczególności:

a) powierzchni, wysokości i liczby kondygnacji budynku,

b) odległości od obiektów sąsiadujących,

c) parametrów pożarowych występujących substancji palnych,

d) występującej gęstości obciążenia ogniowego w strefie pożarowej lub w strefach pożarowych,

e) kategorii zagrożenia ludzi, przewidywanej liczby osób na każdej kondygnacji i w poszczególnych pomieszczeniach,

f) lokalizacji pomieszczeń i przestrzeni zewnętrznych zaklasyfikowanych jako strefy zagrożenia wybuchem,

g) podziału obiektu na strefy pożarowe,

h) warunków ewakuacji, ze wskazaniem kierunków i wyjść ewakuacyjnych,

i) miejsc usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, kurków głównych instalacji gazowej, materiałów niebezpiecznych pożarowo oraz miejsc usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,

j) wskazania dojść do dźwigów dla ekip ratowniczych,

k) hydrantów zewnętrznych oraz innych źródeł wody do celów przeciwpożarowych,

l) dróg pożarowych i innych dróg dojazdowych, z zaznaczeniem wjazdów na teren ogrodzony;

9) wskazanie osób lub podmiotów opracowujących instrukcję.

Przekazanie warunków ochrony przeciwpożarowej do właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej

Warunki ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w pkt 1, oraz plany, o których mowa w pkt 8, powinny być przekazywane do właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej w celu ich wykorzystania na potrzeby planowania, organizacji i prowadzenia działań ratowniczych. Dotyczy to jednak wyłącznie:

1) budynków handlowych lub wystawowych:

a) jednokondygnacyjnych o powierzchni strefy pożarowej powyżej 5000 m²,

b) wielokondygnacyjnych o powierzchni strefy pożarowej powyżej 2500 m²;

2) teatrów o liczbie miejsc powyżej 300;

3) kin o liczbie miejsc powyżej 600;

4) budynków o liczbie miejsc służących celom gastronomicznym powyżej 300;

5) sal widowiskowych i sportowych o liczbie miejsc powyżej 1500;

6) szpitali, z wyjątkiem psychiatrycznych, oraz w sanatoriach – o liczbie łóżek powyżej 200 w budynku;

7) szpitali psychiatrycznych o liczbie łóżek powyżej 100 w budynku;

8) domów pomocy społecznej i ośrodkach rehabilitacji dla osób niepełnosprawnych o liczbie łóżek powyżej 100 w budynku;

9) zakładów pracy zatrudniających powyżej 100 osób niepełnosprawnych w budynku;

10) budynków użyteczności publicznej wysokich i wysokościowych;

11) budynków zamieszkania zbiorowego, w których przewidywany okres pobytu tych samych osób przekracza trzy doby, o liczbie miejsc noclegowych powyżej 200;

12) budynków zamieszkania zbiorowego niewymienionych w pkt 11, o liczbie miejsc noclegowych powyżej 50;

13) archiwów wyznaczonych przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych;

14) muzeów oraz zabytków budowlanych, wyznaczonych przez Generalnego Konserwatora Zabytków w uzgodnieniu z Komendantem Głównym Państwowej Straży Pożarnej;

15) ośrodków elektronicznego przetwarzania danych o zasięgu krajowym, wojewódzkim i w urzędów obsługujących organy administracji rządowej;

16) centrali telefonicznych o pojemności powyżej 10 000 numerów i centrali telefonicznych tranzytowych o pojemności 5 000-10 000 numerów, o znaczeniu miejscowym lub regionalnym;

17) garaży podziemnych, w których strefa pożarowa przekracza 1 500 m² lub obejmujących więcej niż jedną kondygnację podziemną;

18) stacji metra i stacjach kolei podziemnych;

19) dworców i portów, przeznaczonych do jednoczesnego przebywania powyżej 500 osób;

20) banków, w których strefa pożarowa zawierająca salę operacyjną ma powierzchnię przekraczającą 500 m²;

21) bibliotek, których zbiory w całości lub w części tworzą narodowy zasób biblioteczny.

Opracowanie i aktualizacja instrukcji bezpieczeństwa pożarowego

Powyższa instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na 2 lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej.

Należy również wyjaśnić, że odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej, w tym za opracowanie i wdrożenie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku, obiektu budowlanego lub terenu, przejmuje – w całości lub w części – ich zarządca lub użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie. W przypadku gdy umowa taka nie została zawarta, odpowiedzialność za realizację obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej spoczywa na faktycznie władającym budynkiem, obiektem budowlanym lub terenem. Z kolei czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej mogą wykonywać osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje.

Tym samym opracowania oraz aktualizacji instrukcji bezpieczeństwa pożarowego może dokonać osoba legitymująca się kwalifikacjami inspektora ochrony przeciwpożarowej lub kwalifikacjami do wykonywania zawodu technik pożarnictwa, ewentualnie posiadająca tytuł zawodowy inżyniera pożarnictwa albo tytuł zawodowy inżyniera i dyplom ukończenia studiów w Szkole Głównej Służby Pożarniczej w zakresie inżynierii bezpieczeństwa w specjalności inżynieria bezpieczeństwa pożarowego wydany do dnia 30.9.2019 r. lub studiów na kierunku inżynieria bezpieczeństwa w zakresie bezpieczeństwa pożarowego wydany po dniu 30.9.2019 r.

Przepisy nie określają sposobu zapoznania pracownika z instrukcją bezpieczeństwa pożarowego. Można to zatem zrobić zarówno w formie indywidualnego oświadczenia pracownika, jak i w formie zbiorczej listy. Niemniej jednak kwestia ta powinna wynikać z treści tej instrukcji.