Pytanie

Kiedy mamy do czynienia z warunkami szczególnie uciążliwymi?

ODPOWIEDŹ

Pojęcie „praca w warunkach szczególnie uciążliwych” pojawia się w wielu przepisach ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy jak i w aktach wykonawczych, żaden przepis prawa pracy nie określa jak w sposób uniwersalny pojęcie to powinno być rozumiane

W piśmiennictwie uciążliwość pracy definiuje się jako subiektywnie odczuwaną lub dającą się stwierdzić obiektywnie reakcję organizmu na wykonywanie pracy, której intensywność przekracza granice obciążenia optymalnego lub też reakcję na wykonywanie pracy o optymalnej intensywności, ale w warunkach środowiska pracy, których nie można uznać za optymalne. Powszechnie akceptowany jest pogląd, iż o uznaniu danej pracy za uciążliwą nie mogą przesądzać kwestie o charakterze osobniczym, dotyczące konkretnej osoby.

„Pracą w szczególnie uciążliwych warunkach” należy rozumieć „pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze” taki osąd zawiera odpowiedź Ministra Pracy i Polityki Społecznej na interpelację nr 10712 w sprawie problemu uzyskiwania zaświadczeń o pracy w szczególnie uciążliwych warunkach przez osoby wykonujące swoje obowiązki w ramach delegacji, Warszawa, dnia 17 lipca 2009 r.

Z dniem 1 stycznia 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych – dalej u.e.p., zawierająca nowe definicje zarówno pracy w szczególnych warunkach, jak i pracy o szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 u.e.p prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich prace na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Czynniki ryzyka, o których mowa, są związane z następującymi rodzajami prac:

1) w szczególnych warunkach determinowanych siłami natury:

a) prace pod ziemią,

b) prace na wodzie,

c) prace pod wodą,

d) prace w powietrzu;

2) w szczególnych warunkach determinowanych procesami technologicznymi:

a) prace w warunkach gorącego mikroklimatu – prace wykonywane w pomieszczeniach, w których wartość wskaźnika obciążenia termicznego WBGT wynosi 28 °C i powyżej, przy wartości tempa metabolizmu pracownika powyżej 130 W/m²,

b) prace w warunkach zimnego mikroklimatu – prace wykonywane w pomieszczeniach o temperaturze powietrza poniżej 0°C,

c) bardzo ciężkie prace fizyczne – prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn – powyżej 8400 kJ, a u kobiet – powyżej 4600 kJ,

d) prace w warunkach podwyższonego cienienia atmosferycznego,

e) ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała; przy czym ciężkie prace fizyczne to prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn – powyżej 6300 kJ, a u kobiet – powyżej 4200 kJ, a prace w wymuszonej pozycji ciała to prace wymagające znacznego pochylenia i (lub) skręcenia pleców przy jednoczesnym wywieraniu siły powyżej 10 kG dla mężczyzn i 5 kG dla kobiet (wg metody OWAS pozycja kategorii 4) przez co najmniej 50% zmiany roboczej.