Czy specjalista ds. bhp, będący pracownikiem spółki, może organizować i prowadzić szkolenia wstępne oraz szkolenia okresowe w zakresie bhp w ramach swoich obowiązków pracowniczych?
Pytanie
Pracodawca zatrudnia 500 pracowników na podstawie umowy o pracę. Zatrudniony jest pracownik służby bhp.
Czy zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi specjalista ds. bhp, będący pracownikiem spółki, może organizować i prowadzić szkolenia wstępne oraz szkolenia okresowe w zakresie bhp w ramach swoich obowiązków pracowniczych?
ODPOWIEDŹ
Prowadzenie szkoleń okresowych z zakresu bhp nie wchodzi w zakres obowiązków służby bhp. Tym samym, pracownik tej służby zatrudniony u danego pracodawcy nie ma obowiązku prowadzenia takich szkoleń. Może je natomiast prowadzić, o ile posiada stosowne kwalifikacje, na podstawie dodatkowego zlecenia (np. w formie umowy cywilnoprawnej).
UZASADNIENIE
Stosownie do postanowień art. 23711 § 1 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1320 ze zm.) – dalej k.p., pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników zobowiązany jest do utworzenia służby bhp, pełniącej funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bhp, natomiast pracodawca zatrudniający do 100 pracowników może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp również może sam wykonywać zadania tej służby, o ile:
·
zatrudnia do 10 pracowników albo
·
zatrudnia do 50 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
W razie braku kompetentnych pracowników, zgodnie z art. 23711 § 2 k.p., pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy.
Szczegółowe zasady organizacji, działania, uprawnień i kwalifikacji służby bhp określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 2.09.1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 109, poz. 704 ze zm.) – dalej r.s.b.h.p.
W § 2 ust. 1 powyższego rozporządzenia, określono – w formie katalogu zamkniętego – zakres działania służby bhp. Obejmuje on m.in. przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bhp, bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń, opiniowanie szczegółowych instrukcji dotyczących bhp na poszczególnych stanowiskach pracy.
Jednocześnie należy z całą stanowczością zaznaczyć, że zgodnie z § 2 ust. 2 r.s.b.h.p. – i wbrew temu, co niekiedy sądzą niektórzy, niedostatecznie obeznani z przepisami pracodawcy – służba bhp nie może być obciążana innymi zadaniami, niż wymienione w tym przepisie.
Pracodawca, chcąc powierzyć pracownikowi służby bhp dodatkowe obowiązki, może to zrobić jedynie poprzez rozdzielenie jego etatu (np. 3/4 etatu zadania służby bhp oraz 1/4 inne zadania) lub zawarcie z nim umowy cywilnoprawnej (np. zlecenia). Należy jednak pamiętać, że zgodnie z § 2 ust. 3 r.s.b.h.p. organizacja i rozkład czasu pracy pracownika służby bhp, powinny zapewniać pełną realizację zadań, o których mowa w r.s.b.h.p.
To samo dotyczy prowadzenia szkoleń okresowych w zakresie bhp. Służba bhp jest zobligowana jedynie do prowadzenia szkoleń wstępnych w zakresie bhp (a dokładnie: instruktaży ogólnych), co jednoznacznie wynika z § 10 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27.07.2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 180, poz. 1860 ze zm.) – dalej r.sz.b.h.p. O prowadzeniu szkoleń okresowych nie ma już tutaj mowy.
W związku z powyższym, jeżeli pracodawca chce zlecić pracownikowi służby bhp prowadzenie szkoleń okresowych (o ile ten posiada do tego odpowiednie kwalifikacje: zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia), to powinien zawrzeć z nim dodatkową umowę (np. umowę zlecenia) lub rozdzielić wymiar jego etatu na realizowanie zadań służby bhp oraz na prowadzenie szkoleń okresowych w zakresie bhp (np. 3/4 etatu zadania służby bhp oraz 1/4 prowadzenie szkoleń innych niż wstępne).
Warto również przypomnieć, że zgodnie z art. 283 § 1 k.p., z powodu naruszenia przepisów lub zasad bhp pracodawca podlega karze grzywny w wysokości od 1000 zł do 30.000 zł.