Pytanie

Przypadek zranienia ostrym narzędziem pracownika jest traktowany jako wypadek przy pracy.

Czy ekspozycję na błony śluzowe lub uszkodzoną skórę (bez zranienia) pracownika krwią i innym potencjalnie infekcyjnym materiałem mogącym przenosić zakażenie należy traktować, jako wypadek przy pracy?

ODPOWIEDŹ

Ekspozycja potencjalnie zakaźnego czynnika biologicznego (np. w postaci krwi) na błonę śluzową pracownika lub jego uszkodzoną skórę, o ile nie spowodowała zakażenia chorobą nieuleczalną lub zagrażającą życiu (np.: wirusem HIV, HCV itp.), nie kwalifikuje się jako wypadek przy pracy.

UZASADNIENIE

Stosownie do postanowień art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – dalej u.u.s.w., za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1)podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Poszczególne przesłanki zawarte w określeniu „wypadek przy pracy„, zostały zdefiniowane jako:

1) nagłość – czas nie przekraczający jednej zmiany roboczej (m.in. wyrok SN z dnia 30 czerwca 1999 r., II UKN 24/99; OSNP 2000, nr 18, poz. 697;),

2) przyczyna zewnętrzna – czynnik zewnętrzny pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny – w istniejących warunkach – wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym (m.in. wyrok SN z dnia 18 sierpnia 1999 r., II UKN 87/99; OSNP 2000, nr 20, poz. 760;),

3) uraz – uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego (art. 2 pkt 13 u.u.s.w.).

Sposób i tryb postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

Zachlapanie krwią lub innym potencjalnie zakaźnym materiałem biologicznym (np. w trakcie udzielania świadczenia zdrowotnego), to niewątpliwie zdarzenie nagłe i związane z pracą, zapewne spowodowane przyczyną zewnętrzną, jednakże nie zawsze musi powodować uraz, a jak wynika z przytoczonej definicji „wypadku przy pracy„, brak wystąpienia takiej przesłanki nie pozwala na uznanie danego zdarzenia jako wypadku przy pracy.

Gdyby jednak w wyniku opisanego zdarzenia doszło do zakażenia pracownika chorobą nieuleczalną lub zagrażającą życiu (np.: wirusem HIV, HCV itp.), to takie zdarzenie stanowiłoby już tzw. ciężki wypadek przy pracy, o którym mowa art. 3 ust. 5 u.u.s.w.

Jak z powyższego wynika, o tym, czy incydent polegający na zachlapaniu krwią lub innym materiałem biologicznym potencjalnie zakaźnym należy uznać za wypadek przy pracy, decydują ewentualne następstwa zdarzenia.

Należy jednak podkreślić, że po każdym zdarzeniu będącym ekspozycją zawodową na potencjalnie zakaźny materiał biologiczny (w tym m.in. krew), pracodawca powinien niezwłocznie wdrożyć procedurę poekspozycyjną, o której mowa w § 9 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, mającą na celu zapewnienie poszkodowanemu odpowiedniej pomocy medycznej oraz zapobieżenie skutkom narażenia, a także objęcie go profilaktyczną opieką zdrowotną po narażeniu zgodnie z aktualną wiedzą medyczną.