Pytanie

Pracownik zgłosił wypadek przy pracy: ugryzł go kleszcz podczas pracy – jest doradcą rolnym. Sam usunął kleszcza, nie był na SORze. Co będzie urazem w tym przypadku i czy można uznać to zdarzenie za wypadek przy pracy?

ODPOWIEDŹ

Ukąszenie przez kleszcza, do którego doszło w trakcie wykonywania obowiązków służbowych, może być uznane za wypadek przy pracy.

UZASADNIENIE

Stosownie do postanowień art. 3 ust. 1 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2018 r., poz. 1376 ze zm.) – dalej u.u.w., za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1.podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

W myśl art. 234 § 1 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2018 r., poz. 917 ze zm.), w razie wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.

Sposób i tryb postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 1.07.2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. Nr 105, poz. 870) – dalej r.u.o.p.w.

Przepisy powyższego rozporządzenia zobowiązują pracodawcę zatrudniającego pracownika, który uległ wypadkowi, aby po uzyskaniu zawiadomienia o zdarzeniu powołał zespół powypadkowy (co do zasady składający się z pracownika służby bhp oraz społecznego inspektora pracy), którego zadaniem jest ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku oraz sporządzenie – nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku – protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy według wzoru ustalonego w przepisach rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24.05.2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. poz. 1071).

W przypadku, gdy pracownik zostanie ukąszony przez kleszcza podczas wykonywania obowiązków służbowych, zdarzenie takie można rozpatrywać w kategorii wypadku przy pracy, o którym mowa w przywołanej na wstępie definicji, nosi ono bowiem cechy takiego zdarzenia. W praktyce jednak ocena ukąszenia przez kleszcza jako istoty urazu może być niejednoznaczna, a w konsekwencji mocno wątpliwa. Urazem bowiem, zgodnie z art. 2 pkt 13 u.u.w. jest uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego. Ustalenie takiego urazu wymaga specjalistycznej wiedzy medycznej, a więc powinno zostać dokonane przez lekarza. W tym celu zespół powypadkowy, który ma wątpliwości dotyczące wystąpienia u poszkodowanego urazu – zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 5 r.u.o.p.w. – powinien zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku. Wątpliwości pojawią się też co do jego skali – ukąszenie przez kleszcza wygląda zdecydowanie inaczej, niż np. pogryzienie przez psa. W przypadku owadów czy pajęczaków co do zasady nie są to szczególnie obszerne uszkodzenia w miejscu ukłucia. Jednak uraz zaistniał i może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. Należy jednak pamiętać o tym, że urazem jest samo ukąszenie przez kleszcza, a nie możliwe w jego efekcie następstwa w postaci schorzeń (np. borelioza).

Mając na uwadze powyższe, w razie ukąszenia przez kleszcza, pracownik powinien zgłosić ten fakt pracodawcy, natomiast pracodawca powinien powołać zespół powypadkowy w celu ustalenia okoliczności i przyczyny zdarzenia oraz dokonania jego prawnej kwalifikacji.