30.11.2023AKTUALNE

---

Pytanie:

Wielokrotnie w naszej firmie dochodzi do drobnych urazów w postaci lekkich zranień czy skurczy mięśni. Takie zdarzenia zgłaszane są jako wypadki w pracy jeszcze przed uzyskaniem dokumentacji z SOR/IP. Czy zasadnym i zgodnym z prawem jest oczekiwanie (nie dłużej niż kilka godzin) na pozyskanie dokumentacji pacjenta/pracownika, która stwierdzi doznany uraz, a tym samym uzasadni wszczynanie postępowania powypadkowego? W naszej firmie obowiązuje pisemne zgłoszenie wypadku w pracy/służbie. W zamiarze jest wyeliminowanie takich przypadków, gdzie do tego urazu nie doszło?

Odpowiedź: 

Jeśli pracownik zgłosi zdarzenie wypadkowe z wnioskiem o uznanie go za wypadek przy pracy to pracodawca, który takie zgłoszenie otrzyma ma obowiązek niezwłocznego podjęcia działań wynikających z art. 234 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy oraz z rozporządzenia Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

Czytaj także / Zobacz także: 

Czynności postępowania powypadkowego krok po kroku>>>

Warunkiem podjęcia przez pracodawcę działań związanych ze zgłoszonym wypadkiem nie jest uzyskanie dokumentacji medycznej ze stwierdzeniem urazu. Dokument ten jest natomiast niezbędny dla stwierdzenia, że pracownik doznał w wyniku wypadku urazu, gdyż uraz jest elementem ustawowej definicji wypadku przy pracy, niezbędnym dla uznania zdarzenia za taki wypadek. Do tego wystarczy jednak, że zespół powypadkowy otrzyma ten dokument w toku swoich prac, a więc w ciągu 14 dni.

Czytaj także / Zobacz także: 

Termin dla lekarza na wydanie opinii o skutkach wypadku w postępowaniu przy wypadku przy pracy>>>

Kiedy mamy doczynienia z wypadkiem przy pracy?  

Definicja wypadku przy pracy zawarta jest w ustawie z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

„Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
2. podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
3. w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.”

(art. 3.1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych).

W przywołanej wyżej ustawie uraz zdefiniowano jest jako uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego (art. 2. pkt.13 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych).

Jakie są obowiązki pracodawcy i pracownika w przypadku wypadku? 

Natomiast powinnością pracownika, który uległ wypadkowi, jest niezwłoczne, jeśli stan jego zdrowia na to pozwala, poinformowanie o wypadku swojego przełożonego. Zaś pracodawca, który otrzyma zgłoszenie takiego zdarzenia musi podjąć związane z tym działania, wynikające z art. 234 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Nie zwalnia go od tego nawet wysoce prawdopodobne przypuszczenie, że zdarzenie takim wypadkiem nie było. Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu.

Zdaniem sądu

„W ocenie sądu (…) realizacji obowiązku związanego z powołaniem zespołu powypadkowego nie może znosić odgórne (a priori) założenie pracodawcy, że dane zdarzenie nie jest wypadkiem przy pracy. (…)  pracodawca nie jest uprawniony do samodzielnego dokonywania kwalifikowania zdarzenia wypadkowego dotyczącego pracownika przy uwzględnieniu pojęć zawartych w art. 3 ust. 1, 2 i 3 ustawy z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. (…) Kompetencje do oceny czy zdarzenie jest wypadkiem przy pracy posiada wyłącznie zespół powypadkowy.” (wyroku IV SA/Po 682/17 z 2018-02-07).

Głównym czynnikiem zobowiązującym pracodawcę do podjęcia działań jest otrzymanie zgłoszenia/powzięcie przez pracodawcę wiedzy o zdarzeniu wypadkowym, w wyniku którego pracownik doznał urazu lub odczuwa dolegliwości zdrowotne związane z tym zdarzeniem i wnioskuje o uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy.

Tryb postępowania w przypadku zgłoszenia wypadku 

Tryb postępowania związanego z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy określony jest w przepisie wykonawczym do ustawy Kodeks pracy, tj. w rozporządzeniu Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

1. Przede wszystkim pracodawca musi powołać zespół powypadkowy.

2. Zespół powypadkowy powinien zakończyć swoje działania w ciągu 14 dni sporządzeniem protokołu powypadkowego i przedstawić pracodawcy protokół do zatwierdzenia.  Stwierdzenie w protokole, że zdarzenie było lub nie było wypadkiem przy pracy stanowi wynik działań/ustaleń zespołu powypadkowego.

Uwaga!

Wyżej wymienione przepisy ustawy Kodeks pracy oraz rozporządzenia w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, nie przewidują możliwości odstąpienia przez pracodawcę od podjęcia wymaganych działań po otrzymaniu informacji o zdarzeniu wypadkowym.

Gdy mamy do czynienia ze zdarzeniem wypadkowym, to nawet oświadczenie pracownika, że nie chce zgłaszać tego zdarzenia jako wypadek przy pracy nie może stanowić uzasadnienia dla niewywiązania się pracodawcy z nałożonych na niego prawem obowiązków.

Podsumowując

Jak wynika z powyższej odpowiedzi, oczekiwanie ze wszczęciem procedury powypadkowej na pozyskanie dokumentacji potwierdzającej uraz nie znajduje uzasadnienia w przepisach. Nie zwalnia ono pracodawcy z obowiązku niezwłocznego podjęcia działań związanych z ustaleniem okoliczności i przyczyn wypadku.

Bezwzględnym obowiązkiem pracodawcy powołania zespołu powypadkowego i podjęcia działań powypadkowych są z pewnością takie przesłanki jak:

•  zauważenie wypadku przy pracy,
•  otrzymanie zgłoszenia wypadku przy pracy (od samego pracownika lub od jego współpracowników, przełożonego itp.),
•  wezwanie i przyjazd do firmy/na miejsce zdarzenia służb medycznych.

Komentarz eksperta:
Gdy nie wzywamy lekarza bądź ratowników medycznych do firmy, rekomenduję pracodawcy każdorazowo w takich sytuacjach (jeśli już pracodawca otrzymuje informacje o wypadku) polecenie pracownikowi, aby niezwłocznie udał się (pod opieką przełożonego lub współpracownika) na SOR w celu zbadania/udzielenia pomocy i stwierdzenia lub wykluczenia urazu. Pracownik, który zgłasza, że uległ wypadkowi powinien takie polecenie wykonać, zgodnie z obowiązkiem wynikającym z art. 211 pkt. 7) Kodeksu pracy.

Ważne

Medyczne stwierdzenie urazu jest warunkiem koniecznym dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy, ale nie jest warunkiem rozpoczęcia działań powypadkowych.

 Podstawa prawna 

1. Ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2023r. poz. 1465);
2. Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r., poz. 2189);
3. Rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. z 2009 r. nr 105, poz. 870); 
4. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. z 2019 r., poz. 1071). 

Autor: 

Ewa Krause

ekspert zagadnień bhp w prawie pracy.