Warto zapamiętać:

„Prawidłowe oznakowanie ewakuacyjne umożliwia szybką i bezpieczną ucieczkę w sytuacjach zagrożenia”.

„Znaki zasłonięte, źle rozmieszczone lub nieoświetlone mogą prowadzić do chaosu podczas ewakuacji”.

„Do oznakowania należy używać symboli zgodnych z normą PN-EN ISO 7010. Znaki muszą być trwałe, jednolite i dobrze widoczne – również przy braku zasilania”.

„Systematyczne audyty bhp, współpraca z inspektorem oraz szkolenia pracowników to działania, które pozwalają eliminować nieprawidłowości w oznakowaniu”.

„Pracodawca odpowiada za zapewnienie zgodności oznakowania z przepisami oraz jego utrzymanie w należytym stanie”.

Oznakowanie dróg ewakuacyjnych to nie tylko obowiązek prawny, ale przede wszystkim gwarancja bezpieczeństwa pracowników i osób przebywających w budynku. W sytuacji zagrożenia – pożaru, awarii instalacji, katastrofy budowlanej – czas ewakuacji może decydować o życiu i zdrowiu ludzi. Tylko dobrze oznakowane i dostępne drogi ewakuacyjne w budynkach umożliwiają szybką i bezpieczną ucieczkę.

Prawidłowe oznakowanie dróg ewakuacyjnych w budynku ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa osób, które się z nim znajdują. W dużej mierze to właśnie od niego zależy sprawne przeprowadzenie całej procedury związanej z ewakuacją w przypadku pojawienia się zagrożenia. Zgodnie z przepisami bhp dotyczącymi ewakuacji Pamiętaj też, że każde przedsiębiorstwo powinno zapewnić widoczne i zgodne z normami znaki kierunkowe oraz informacyjne prowadzące do wyjść ewakuacyjnych.

Najczęstsze błędy w oznakowaniu dróg ewakuacyjnych

Mimo jasnych regulacji (np. norma ISO 7010) w praktyce popełnia się wiele błędów, które mogą mieć poważne konsekwencje w razie ewakuacji. Do najczęściej spotykanych należą:

• niewidoczne znaki ewakuacyjne – umieszczone zbyt wysoko, zasłonięte meblami lub urządzeniami,
• brak jednolitego oznakowania – stosowanie różnych symboli w jednym obiekcie,
• brak oznaczenia kierunku ewakuacji – np. na rozgałęzieniach korytarzy,
• złe oświetlenie dróg ewakuacyjnych – znaki niewidoczne przy zaniku napięcia,
• uszkodzone lub wyblakłe oznakowanie – brak kontroli i aktualizacji tabliczek.

Ważne!

Normy i przepisy dotyczące oznakowania ewakuacyjnego wymagają, aby oznakowanie ewakuacyjne było jednoznaczne, czytelne i trwałe. Wszystkie znaki ewakuacyjne powinny być zgodne z normami graficznymi i widoczne także w warunkach ograniczonej widoczności.

Jak unikać błędów w oznakowaniu

Unikanie błędów w oznakowaniu dróg ewakuacyjnych to nie tylko kwestia zgodności z przepisami bhp, ale przede wszystkim element budowania kultury bezpieczeństwa w firmie. Skuteczny system ewakuacyjny to ten, który jest czytelny, logiczny i aktualny. Oto kluczowe kroki, które powinien wdrożyć każdy pracodawca i specjalista ds. bhp:

1. Przeprowadzaj regularne przeglądy i kontrole oznakowania. Znaki ewakuacyjne mogą ulec zniszczeniu, zabrudzeniu lub przysłonięciu, dlatego należy je sprawdzać co najmniej raz w roku, najlepiej w ramach wewnętrznych audytów bhp. Warto również prowadzić dokumentację tych kontroli – dzięki temu można wykazać dopełnienie obowiązku w przypadku kontroli PIP lub PSP.
2. Utrzymuj drogi ewakuacyjne w pełnej dostępności. Oznakowanie na nic się nie zda, jeśli droga ewakuacyjna będzie zastawiona sprzętem, kartonami lub meblami. Ustal jasne zasady dotyczące utrzymania dróg ewakuacyjnych i regularnie kontroluj ich przestrzeganie.
3. Zadbaj o jakość i zgodność znaków. Stosuj znaki zgodne z normą PN-EN ISO 7010, najlepiej z materiałów fotoluminescencyjnych, które zapewnią widoczność również w warunkach braku zasilania. Unikaj samodzielnie projektowanych piktogramów – mogą one być nieczytelne dla osób nieznających danego zakładu.
4. Zwróć uwagę na rozmieszczenie znaków ewakuacyjnych. Znaki powinny być rozmieszczone na wysokości wzroku, zgodnie z kierunkiem przemieszczania się ludzi w razie ewakuacji. Szczególną uwagę należy zwrócić na miejsca newralgiczne: rozwidlenia korytarzy, zakręty, poziomy wielokondygnacyjne. W tych punktach kluczowe są strzałki kierunkowe, wskazujące najkrótszą i najbezpieczniejszą drogę do wyjścia.
5. Prowadź szkolenia i działania informacyjne. Nawet najlepiej oznakowane wyjścia ewakuacyjne nie pomogą, jeśli pracownicy nie będą wiedzieli, jak z nich korzystać. Włącz temat oznakowania do szkoleń okresowych bhp, organizuj ćwiczenia ewakuacyjne i prezentuj znaczenie poszczególnych znaków w formie np. plakatów czy infografik.
6. Uwzględniaj zmiany w układzie przestrzennym. Każda przebudowa, zmiana aranżacji pomieszczeń czy nowa technologia produkcyjna może wpłynąć na przebieg dróg ewakuacyjnych. Dlatego oznakowanie powinno być aktualizowane wraz ze zmianami w infrastrukturze. Przeoczenie tego aspektu to częsty błąd, który może skutkować niespójnością w oznakowaniu.

Przykład:

Ewakuacja w zakładzie produkcyjnym dzięki prawidłowemu oznakowaniu

W czerwcu 2023 roku w jednym z zakładów produkcyjnych w województwie śląskim doszło do awarii instalacji elektrycznej, która spowodowała pożar w rozdzielni na parterze budynku. W obiekcie przebywało 58 pracowników na trzech kondygnacjach. Dzięki czytelnemu i zgodnemu z normami oznakowaniu dróg ewakuacyjnych, wszyscy pracownicy opuścili obiekt w czasie poniżej 3 minut, bez paniki i bez strat w ludziach.

Kluczowe czynniki sukcesu:

• znaki ewakuacyjne były wykonane z materiału fotoluminescencyjnego, co umożliwiło ich odczyt mimo awarii oświetlenia,
• na każdym piętrze znajdowały się czytelne strzałki kierunkowe, prowadzące do wyjść ewakuacyjnych,
• pracownicy byli przeszkoleni z zasad ewakuacji i znali rozmieszczenie wyjść, co dodatkowo zwiększyło efektywność całej akcji,
• na korytarzach nie znajdowały się żadne przeszkody.

Po zdarzeniu Państwowa Straż Pożarna w raporcie podkreśliła, że jednym z głównych czynników sprawnej ewakuacji było wzorowe oznakowanie dróg ewakuacyjnych, wdrożone w ramach wewnętrznych działań bhp przez pracodawcę.

Rola pracodawcy w zapewnieniu prawidłowego oznakowania ewakuacyjnego

Za zapewnienie prawidłowego oznakowania odpowiada pracodawca. Ma on obowiązek:

1. przeprowadzać oceny ryzyka zawodowego, w tym pod kątem ewakuacji,
2. zapewniać bieżące przeglądy i aktualizacje oznakowania,
3. utrzymywać drogi ewakuacyjne w stanie nienaruszonym i oznakowanym,
4. dokumentować te działania w ramach dokumentacji bhp w firmie.

Zaniedbania w tym zakresie mogą skutkować nie tylko zagrożeniem życia, ale także poważnymi konsekwencjami prawnymi w przypadku kontroli PIP lub PSP.

Przykład:

Nieudana ewakuacja przez brak oznakowania – co poszło nie tak?

W listopadzie 2022 roku w jednym z magazynów logistycznych w centralnej Polsce doszło do pożaru w strefie składowania chemikaliów. Mimo że ogień udało się szybko opanować, przebieg ewakuacji ujawnił poważne braki w organizacji bezpieczeństwa.

W magazynie przebywało w tym czasie 34 pracowników, z których 6 próbowało ewakuować się przez korytarz prowadzący do zamkniętych, niezaznaczonych drzwi technicznych, zamiast do właściwego wyjścia ewakuacyjnego. Inni z kolei krążyli po hali, nie wiedząc, w którą stronę się kierować. Finalnie 3 osoby doznały lekkich obrażeń (zadymienie, otarcia) z powodu opóźnionej ewakuacji.

Główne błędy ujawnione po zdarzeniu:

• brak widocznych i jednoznacznych strzałek kierunkowych do wyjść ewakuacyjnych,
• zasłonięte lub nieczytelne znaki ewakuacyjne, częściowo pokryte reklamami i towarem,
• brak oświetlenia awaryjnego, co utrudniło orientację przy braku zasilania,
• pracownicy nie znali lokalizacji wyjść – szkolenia z ewakuacji nie były przeprowadzane od ponad 2 lat.

Państwowa Inspekcja Pracy po kontroli wydała decyzję nakazującą natychmiastowe uzupełnienie oznakowania, przeprowadzenie szkolenia z ewakuacji oraz wdrożenie procedur kontrolnych. Firma otrzymała również mandat karny.

Tabela. Lista kontrolna – przegląd oznakowania dróg ewakuacyjnych

Lp.	Kryterium oceny	Ocena (✔/✖)	Uwagi/miejsce wystąpienia nieprawidłowości
1.	Znaki ewakuacyjne są czytelne i niezasłonięte
2.	Znaki są zgodne z normą PN-EN ISO 7010
3.	Oznaczenie kierunku ewakuacji jest kompletne i logicznie rozmieszczone
4.	Znaki są widoczne w warunkach ograniczonego oświetlenia (np. fotoluminescencyjne)
5.	Znaki nie są wyblakłe, uszkodzone ani odklejone
6.	Oświetlenie awaryjne przy znakach działa prawidłowo
7.	Znaki są zamocowane na odpowiedniej wysokości (150–200 cm od podłoża)
8.	Na rozgałęzieniach dróg ewakuacyjnych widnieją strzałki kierunkowe
9.	W obiekcie nie występują sprzeczne lub przestarzałe oznakowania ewakuacyjne
10.	Znaki są regularnie kontrolowane (raz na 12 miesięcy)

Oznakowanie dróg ewakuacyjnych to jeden z fundamentów skutecznego systemu bezpieczeństwa w każdej organizacji. Unikając błędów i dbając o zgodność z aktualnymi przepisami, pracodawca nie tylko chroni życie i zdrowie pracowników, ale również buduje kulturę bezpieczeństwa pracy.

• rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (tekst jedn.: Dz.U. z 2023 r. poz. 822 ze zm.),
• rozporządzenie ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn.: Dz.U. z 2022 r. poz. 1225 ze zm.),
• ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2025 r. poz. 277 ze zm.),
• PN-EN ISO 7010:2020-07/A1:2021-04 Symbole graficzne – Barwy bezpieczeństwa i znaki bezpieczeństwa – Zarejestrowane znaki bezpieczeństwa (wersja angielska).