Szkolenie bhp – zagadnienia ogólne
Szkolenie bhp – podstawa prawna
Ambroziewicz Maciej
Szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy odgrywają ważną rolę zarówno w procesie przygotowania zawodowego pracownika, jak i późniejszych etapach jego kariery zawodowej. Regularnie i rzetelnie przeprowadzane przynoszą korzyści obu stronom stosunku pracy: pracodawcom i pracownikom. Szkolenie bhp – podstawa prawna
Osoby posiadające odpowiednią wiedzę oraz znajomość zagrożeń występujących na ich stanowiskach pracy zdecydowanie rzadziej ulegają wypadkom przy pracy czy chorobom zawodowym. Z kolei pracodawcy, u których występuje mniej wypadków przy pracy i chorób zawodowych, mogą liczyć na niższe koszty związane zarówno z absencją chorobową pracowników, przestojem maszyn/urządzeń/linii produkcyjnych, ustaleniem przyczyn i okoliczności wypadku, jak i ubezpieczeniem wypadkowym.
O tym, jak ważną sprawą dla ustawodawcy jest życie i zdrowie pracownika, świadczy art. 2373 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p., który stanowi, że nie wolno dopuścić go do pracy, do której wykonywania nie posiada wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Niezbędnym elementem kwalifikacji zawodowych jest posiadanie wiedzy i umiejętności z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy. Edukacja w tej dziedzinie powinna być integralnie związana z programem kształcenia i doskonalenia zawodowego realizowanymi zarówno w systemie szkolnym, jak i pozaszkolnym na wszystkich szczeblach kształcenia.
W szkolnym systemie zdobywania kwalifikacji zawodowych tematyka ta jest realizowana w ramach teoretycznych przedmiotów zawodowych oraz praktycznej nauki zawodu (np. podczas praktyk zawodowych), a także w ramach przedmiotu „bezpieczeństwo i higiena pracy”. Niestety, jak pokazuje praktyka, jakość nauczania zagadnień związanych z bhp w szkolnictwie pozostawia wiele do życzenia.
Absolwent szkoły rozpoczynający aktywność zawodową ma co prawda ogólne wiadomości i umiejętności z dziedziny bhp, jednakże nie są one wystarczające z punktu widzenia określonego stanowiska pracy. Osoba podejmująca pracę musi dostosować i uzupełnić swoją wiedzę, a także często nabyć nowe umiejętności związane z konkretnym stanowiskiem pracy. Również zmiana stanowiska pracy pracowników zatrudnionych w konkretnym zakładzie wymaga stosownego przeszkolenia. Służą temu przede wszystkim poszczególne rodzaje szkoleń wstępnych z zakresu bhp.
Z reguły pracownicy zatrudnieni w danym zakładzie pracy, ze względu na szybki rozwój techniki i technologii, muszą stale doskonalić swoje umiejętności zawodowe – w tym także umiejętności związane z zagadnieniami bhp. Tym celom służą szkolenia okresowe.
W myśl art. 2373 § 2 k.p. pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie. Szczegółowym aktem prawnym określającym:
1) zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zakres szkolenia,
3) wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia,
4) sposób dokumentowania szkolenia,
5) przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia
– jest wydane na podstawie delegacji art. 2375 k.p. rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – dalej r.s.b.h.p.
Nie tylko pracownicy mają obowiązek znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniach i instruktażach z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym (art. 211 ust. 1 k.p.). Dotyczy to również pracodawców, gdyż zgodnie z art. 2373 § 21 k.p., także oni mają obowiązek odbycia szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Szkolenie takie powinno być okresowo powtarzane.Szkolenie bhp – podstawa prawna – mniej..mniej..
Szkolenie w zakresie bhp
Marciniak Jarosław Szkolenie w zakresie bhp
Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy, którego zrealizowanie rodzi także powinność po stronie pracownika udziału w szkoleniu i poddaniu się egzaminowi sprawdzającemu.
Pracodawca jest zobowiązany:
1. Samemu odbyć i powtarzać okresowo szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków.
2. Zapewnić przeszkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem ich do pracy oraz prowadzić okresowe szkolenia w tym zakresie.
3. Zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.
4. Wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy.
5. Nie dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Z artykułu art. 2373 § 1 k.p. (Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy) wynika generalny obowiązek przeszkolenia pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenia szkoleń okresowych.
Szkolenia w dziedzinie bhp pracowników przed dopuszczeniem ich do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy (art. 2373 § 2 i 3 k.p). Natomiast pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzone jest jako:
· szkolenie wstępne,
· szkolenie i doskonalenie okresowe.
Obowiązujące od dnia 1 lipca 2005 r. rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy zmieniło rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. W nowym rozporządzeniu zrezygnowano z dosyć uciążliwego obowiązku przeprowadzania szkolenia podstawowego, które powodowało nierzadko problemy, szczególnie w małych zakładach pracy (na przykład niemożność skompletowania grupy szkoleniowej, która powinna być poddana szkoleniu opartemu na takim samym programie).
W ramach szkolenia wstępnego pracodawca powinien zapewnić szkolenie wstępne ogólne (instruktaż ogólny) wszystkich nowo zatrudnianych pracowników oraz studentów odbywających u pracodawcy praktykę studencką i uczniów szkół zawodowych zatrudnionych w celu praktycznej nauki zawodu. Ważne jest to, że instruktaż ogólny należy zorganizować przed dopuszczeniem pracownika do jakiejkolwiek pracy. Instruktaż ogólny powinien zapewnić uczestnikom tego szkolenia zapoznanie się z podstawowymi przepisami bhp zawartymi w kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy, z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w danym zakładzie pracy, a także z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.
W odniesieniu do części stanowisk niezbędne jest także szkolenie wstępne na stanowisku pracy (instruktaż stanowiskowy) pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych oraz innych, na których występuje narażenie na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach. Instruktaż stanowiskowy jest niezbędny również w przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych, pracowników przenoszonych na takie stanowiska oraz uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu i studentów odbywających praktykę studencką. Instruktaż ten powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach.
Pracodawca ma obowiązek przeprowadzenia szkolenia wstępnego. Zgodnie § 10 ust. 2 rozporządzenia instruktaż ogólny może przeprowadzić pracownik służby bhp lub osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby. Wolno to także zrobić pracownikowi wyznaczonemu przez pracodawcę posiadającemu zasób wiedzy i umiejętności zapewniające właściwą realizację programu instruktażu. W większych organizacjach instruktaż ogólny przeprowadza pracownik zajmujący się bhp. Natomiast § 11 ust. 5 rozporządzenia określa, że instruktaż stanowiskowy ma prawo przeprowadzić wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub sam pracodawca. Muszą być tu jednak spełnione pewne warunki:
· osoba te ma odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe,
· jest przeszkolona w zakresie metod prowadzenia takiego instruktażu.
W większości wypadków szkolenie to przeprowadza zazwyczaj bezpośredni przełożony osoby przyjmowanej na dane stanowisko pracy.
Pracownik zatrudniony na kilku stanowiskach pracy powinien przejść instruktaż stanowiskowy obowiązujący na każdym z tych stanowisk. Instruktaż stanowiskowy powinien być zakończony sprawdzianem wiadomości i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku.
Odbycie przez pracownika instruktażu ogólnego i instruktażu stanowiskowego powinno być potwierdzone przez pracownika na piśmie oraz odnotowane w aktach osobowych pracownika. Jeżeli dany pracodawca prowadzi szkolenia wstępne w własnym zakresie, to edukacja bhp określona w § 4 ust. 1 rozporządzenia (w szczególności przez firmy zewnętrzne), dotyczy tylko szkoleń okresowych. Należy jednak pamiętać, że pracodawcę będącego osobą fizyczną oraz pracowników służby bhp może przeszkolić jedynie odpowiedni merytorycznie podmiot zewnętrzny.
Generalną ideą szkoleń okresowych jest przypomnienie i aktualizację posiadanej wiedzy i umiejętności z zakresu bhp. Szkolenie okresowe ma na celu aktualizację i ugruntowanie wiedzy oraz umiejętności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zaznajomienie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie. Szkolenie to, zgodnie z § 14 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, powinni odbywać:
– co najmniej raz na 3 lata – pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych (tam, gdzie występują szczególnie duże zagrożenia bezpieczeństwa lub zdrowia, szkolenia te powinny być przeprowadzane nie rzadziej niż raz w roku),
– co najmniej raz na 5 lat:
· osoby będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i brygadziści,
· pracownicy inżynieryjno-techniczni, w tym projektanci, konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych, technolodzy i organizatorzy produkcji,
· pracownicy służby bhp i inne osoby wykonujące zadania tej służby,
· pracownicy niewymienieni w ww. punktach, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
– nie rzadziej niż raz na 6 lat – pracownicy na stanowiskach administracyjno-biurowych.
Minimalną częstotliwość szkolenia okresowego pracowników w rozporządzeniu z 27 lipca 2004 r. zwiększono w stosunku do stanu poprzedniego (z wyjątkiem zatrudnionych na stanowiskach robotniczych) – szkolenie takie powinno być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na 5 lat (wcześniej był obowiązek nie rzadziej niż raz na 6 lat).
Dodano również przepis zobowiązujący do przeprowadzenia pierwszego szkolenia okresowego osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do określonej grupy stanowisk nie później niż w okresie 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku, przy czym pracodawcy i osoby kierujące pracownikami powinni przejść takie szkolenie nie później niż w okresie 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na takich stanowiskach.
Tak, więc, osoba podejmująca po raz pierwszy pracę w jednej z grup stanowisk wymienionych w § 14 ust. 2 rozporządzenia powinna pierwsze szkolenie okresowe wymagane dla zajmowanego stanowiska odbyć nie później niż:
· do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy – jeżeli podjęła pracę na stanowisku pracodawcy lub osoby kierującej pracownikami,
· do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy – jeżeli podjęła pracę w jednej z grup stanowisk wymienionych w § 14 ust. 2 pkt 2-5.
Z pierwszego szkolenia okresowego może być zwolniona osoba, która przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego, albo, która odbyła w tym okresie szkolenie okresowe wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk, jeżeli jego program uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego obowiązującego na nowym stanowisku pracy. Częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego na poszczególnych stanowiskach ustala pracodawca po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, uwzględniając rodzaj i warunki wykonywania prac na tych stanowiskach. Pracodawca, ustalając inną częstotliwość przeprowadzania szkoleń, nie może ustalić terminów dłuższych niż określone w rozporządzeniu. Szkolenie okresowe kończy się egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Egzamin ten przeprowadza organizator szkolenia.
| Uwaga!Od 1 stycznia 2019 r. szkolenie okresowe nie jest wymagane w przypadku pracownika na stanowisku administracyjno-biurowym, gdy rodzaj przeważającej działalności pracodawcy w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej znajduje się w grupie działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, chyba że z oceny ryzyka, o której mowa w art. 226 pkt 1 k.p., wynika, że jest to konieczne.W przypadku gdy rodzaj przeważającej działalności pracodawcy w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej znajdzie się w grupie działalności, dla której zostanie ustalona wyższa niż trzecia kategoria ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, pracodawca jest obowiązany przeprowadzić szkolenie okresowe pracownika na stanowisku administracyjno-biurowym, w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy, licząc od dnia ustalenia wyższej kategorii ryzyka. Podobnie, gdy z dokonanej oceny ryzyka wynika, że przeprowadzenie szkolenia okresowego ww. pracownika stało się konieczne. Szkolenie okresowe przeprowadza się w terminie nie dłuższym niż 6 miesięcy, licząc od dnia dokonania oceny ryzyka. |
W rozporządzeniu (w załączniku) zamieszczono również ramowy program szkolenia pracodawców, którzy podejmą decyzję o wykonywaniu przez nich zadań służby bhp. Do odbycia szkolenia przygotowującego do wykonywania zadań służby bhp zobowiązuje takich pracodawców art. 23711 § 1 k.p. Ze szkolenia przeprowadzanego na podstawie tego programu jest zwolniony pracodawca, który spełnia wymagania kwalifikacyjne dla służby bhp określone w przepisach dotyczących tej służby, tj. posiadający wykształcenie technika bezpieczeństwa i higieny pracy lub wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
W rozporządzeniu tym uwzględniono, dotychczas nie do końca implementowane do naszego prawa, niektóre postanowienia Dyrektywy 89/391/EWG o wprowadzeniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy, między innymi zapis, dzięki któremu pracodawca, na którego terenie wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez innego pracodawcę, zobowiązany jest do poinformowania ich o zagrożeniach dla bezpieczeństwa i zdrowia podczas ich pracy na tym terenie.
Warto tu przypomnieć, iż powierzając w zakładzie pracy wykonywanie niektórych zadań osobom fizycznym w ramach umowy cywilnoprawnej (na przykład umowy zlecenia, umowy o dzieło) i wyznaczając miejsce wykonywania tej pracy, pracodawca ma również obowiązek zapewnić im bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Jeżeli więc rodzaj wykonywanej pracy, stopień zagrożeń związanych z jej warunkami lub przebiegiem procesów jest znaczny, wskazane jest przeszkolenie tych osób w zakresie bezpieczeństwa pracy, przed dopuszczeniem do wykonywania obowiązków zawodowych. Osoby te mają obowiązek uczestniczyć w tym szkoleniu.Szkolenie w zakresie bhp – mniej..mniej..
Szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
Niedźwiedzka Anna Szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy, którego zrealizowanie rodzi także powinność po stronie pracownika udziału w szkoleniu i poddaniu się egzaminowi sprawdzającemu. Jest to obowiązek należący do grupy obowiązków prewencji bezpośredniej o charakterze zindywidualizowanym.
Komentarz szczegółowo omawia zasady organizacji i przeprowadzania szkoleń z zakresu bhp, formę tych szkoleń, podmioty uprawnione do ich przeprowadzania, a także ich częstotliwość.
1. Wiadomości ogólne
Szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – dalej r.s.s.b.h.p.
W r.s.s.b.h.p.:
· zrezygnowano z obowiązku przeprowadzania szkolenia podstawowego, z którym występowały czasem problemy zwłaszcza w małych zakładach pracy (np. trudność w skompletowaniu grupy szkoleniowej, która powinna być poddana szkoleniu opartemu na takim samym programie),
· uwzględniono niektóre postanowienia Dyrektywy 89/391/EWG o wprowadzeniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy, np. zobowiązano pracodawcę, na którego terenie wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez innego pracodawcę, do poinformowania ich o zagrożeniach dla bezpieczeństwa i zdrowia podczas ich pracy na tym terenie,
· zwiększono minimalną częstotliwość szkolenia okresowego pracowników,
· dodano program szkolenia dla pracodawców, którzy sami będą wykonywali zadania służby bhp.
2. Obowiązki pracodawcy
Pracodawca powinien zapewnić pracownikowi szkolenie w zakresie bhp odpowiednie do rodzaju wykonywanej przez niego pracy. Powinien także przekazać mu informację i instrukcje dotyczących zajmowanego stanowiska pracy lub wykonywanej pracy.
Szkolenie z zakresu bhp może być organizowane i prowadzone przez pracodawców lub, na ich zlecenie, przez jednostki organizacyjne uprawnione do prowadzenia działalności szkoleniowej w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pracodawca organizujący i prowadzący szkolenie oraz jednostka organizacyjna uprawnione do prowadzenia działalności szkoleniowej w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy powinni zapewnić:
1) programy poszczególnych rodzajów szkolenia opracowane dla określonych grup stanowisk;
2) programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu – w przypadku prowadzenia takiego szkolenia;
3) wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia;
4) odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej;
5) wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia;
6) właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów przebiegu egzaminów i rejestru wydanych zaświadczeń.
Szkolenie jest prowadzone jako szkolenie wstępne i szkolenie okresowe.
3. Szkolenie wstępne
Szkolenie wstępne jest przeprowadzane w formie instruktażu według programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk i obejmuje:
1) instruktaż ogólny,
2) instruktaż stanowiskowy.
a) Instruktaż ogólny powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy lub w regulaminach pracy, z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w danym zakładzie pracy, a także z zasadami udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.
Odbywają go, przed dopuszczeniem do wykonywania pracy, nowo zatrudnieni pracownicy, studenci odbywający u pracodawcy praktykę studencką oraz uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu.
Instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy lub osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracodawca, który sam wykonuje takie zadania, lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniające właściwą realizację programu instruktażu, mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
b) Instruktaż stanowiskowy powinien zapewnić uczestnikom szkolenia zapoznanie się z czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą, sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki, oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach.
każdym z tych stanowisk.
Odbycie instruktażu ogólnego oraz instruktażu stanowiskowego pracownik powinien potwierdzić na piśmie w karcie szkolenia wstępnego, która jest przechowywana w aktach osobowych pracownika.
Czas trwania instruktażu stanowiskowego powinien być uzależniony od przygotowania zawodowego pracownika, dotychczasowego stażu pracy oraz rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma być zatrudniony.
Instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Kończy się on sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na określonym stanowisku.
4. Szkolenie okresowe
Szkolenie okresowe ma na celu aktualizację i ugruntowanie wiedzy i umiejętności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zaznajomienie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie.
Szkolenie okresowe odbywają:
1) osoby będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i brygadziści;
2) pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych;
3) pracownicy inżynieryjno-techniczni, w tym projektanci, konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych, technolodzy i organizatorzy produkcji;
4) pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy i inne osoby wykonujące zadania tej służby;
5) pracownicy administracyjno-biurowi i inni niewymienieni w pkt 1–4, których charakter pracy wiąże się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Szkolenia okresowe z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w przypadku pracowników administracyjno-biurowych powinny być przeprowadzane w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego nie rzadziej niż raz na 6 lat, natomiast dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych przeprowadza się je w formie instruktażu, nie rzadziej niż raz na 3 lata, a na stanowiskach robotniczych, na których występują szczególnie duże zagrożenia dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników, nie rzadziej niż raz w roku.
Ze szkolenia okresowego może być zwolniona osoba, która:
1) przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego;
2) odbyła w tym okresie szkolenie okresowe wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk, jeżeli jego program uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego obowiązującego na nowym stanowisku pracy.
Szkolenie okresowe kończy się egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy. Egzamin przeprowadza organizator szkolenia. On też potwierdza odbycie szkolenia okresowego, wydając zaświadczenie. Odpis zaświadczenia jest przechowywany w aktach osobowych pracownika.Szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy – mniej..mniej..
Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
Wyka TeresaSzkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy – mniej..mniej..
Komentarz omawia problematykę szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym podstawowe zasady odnoszące się do szkoleń: powszechności, całkowitego obciążenia pracodawcy kosztami oraz uzależnienia dopuszczenia pracownika do pracy od odbycia szkolenia. Wylicza grupy podmiotów objęte obowiązkiem szkolenia. Zawiera charakterystykę poszczególnych rodzajów szkoleń (wstępne, okresowe) oraz stawiane im wymogi formalne.
Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy, którego zrealizowanie rodzi także powinność po stronie pracownika udziału w szkoleniu i poddaniu się egzaminowi sprawdzającemu. Jest to obowiązek należący do grupy obowiązków prewencji bezpośredniej o charakterze zindywidualizowanym.
Z treści przepisów kodeksu pracy (art. 2372–2375) można wyprowadzić trzy istotne zasady dotyczące szkolenia pracowników w zakresie bhp. Po pierwsze – zasadę powszechności, oznaczającą, że obowiązek przeprowadzenia szkoleń dotyczy wszystkich pracodawców, niezależnie od kategorii pracodawcy (a zatem dotyczy osób fizycznych będących pracodawcami oraz jednostek organizacyjnych, choćby nie miały osobowości prawnej, jeśli tylko zatrudniają one pracowników), niezależnie od charakteru więzi prawnej łączącej pracodawcę z zatrudnionymi (dotyczy bowiem również pracodawców zatrudniających na podstawie umów cywilnoprawnych – art. 304 § 1 k.p. w zw. z art. 3041 k.p.), niezależnie od liczby zatrudnianych i rodzaju prowadzonej działalności. Po drugie – zasadę pełnego obciążenia pracodawcy kosztami szkolenia, na które składają się koszty związane ze zorganizowaniem szkolenia, oraz wynagrodzenie dla pracowników za czas nie przepracowany w związku z udziałem w szkoleniach. Po trzecie – zasadę uzależniającą dopuszczenie pracownika do pracy od odbycia szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, podmiotami upoważnionymi do przeprowadzania szkoleń w dziedzinie bhp są: pracodawca oraz jednostka organizacyjna uprawniona do prowadzenia takiej działalności na podstawie odrębnych przepisów.
Akt ten wyróżnia trzy grupy podmiotów objętych obowiązkiem odbycia szkolenia, są to:
· pracownicy (nowo zatrudniani, zatrudnieni na stanowiskach robotniczych, narażeni na czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne, uczniowie odbywający praktyczną naukę zawodu oraz studenci odbywający praktyki studenckie),
· pracodawcy (osoby fizyczne będące pracodawcami, osoby fizyczne działające w imieniu pracodawcy, osoby kierujące pracownikami, pracownicy służby bhp)
· oraz podmioty kształtujące bezpieczne warunki pracy (projektanci, konstruktorzy maszyn i innych urządzeń, technolodzy, organizatorzy produkcji, pracownicy inżynieryjno-techniczni).
Rozporządzenie przewiduje szkolenie: wstępne oraz okresowe. Szkolenie wstępne występuje jako: ogólne (instruktaż ogólny), wstępne stanowiskowe (instruktaż stanowiskowy). Odbycie instruktażu ogólnego i stanowiskowego jest warunkiem dopuszczenia pracownika do pracy.
Instruktaż ogólny dotyczy wszystkich nowo zatrudnionych pracowników, uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu oraz studentów odbywających praktyki studenckie. Celem ogólnego instruktażu jest zapoznanie uczestników szkolenia z podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, zawartymi w kodeksie pracy, a także w aktach wewnątrzzakładowych oraz z zasadami udzielania pierwszej pomocy. Instruktaż ogólny przeprowadzają pracodawcy bądź też pracownicy służby bhp, lub pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę, mający ukończone aktualne szkolenie w tym zakresie.
Instruktaż stanowiskowy dotyczy pracowników, którzy będą zatrudnieni na stanowiskach robotniczych związanych z produkcją lub z narażeniem na zagrożenia zawodowe, przenoszonych na te stanowiska, zatrudnionych na tych stanowiskach w razie zmian techniczno-organizacyjnych oraz uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu i studentów odbywających praktyki studenckie.
Celem instruktażu stanowiskowego jest zapoznanie uczestników szkolenia z zagrożeniami występującymi na określonym stanowisku oraz sposobami ochrony przed nimi. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza osoba kierująca pracownikami (np. mistrz, brygadzista, kierownik komórki organizacyjnej). Odbycie przez pracownika instruktażu ogólnego i stanowiskowego powinno być przez niego potwierdzone na piśmie oraz odnotowane w aktach osobowych pracownika (część B akt osobowych).
Szkolenie podstawowe powinno być przeprowadzone jednorazowo lub w początkowym okresie zatrudnienia. Dotyczy ono czterech różnych grup podmiotów, a mianowicie: pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, związanych z narażeniem na czynniki szkodliwe (prowadzącym szkolenie będzie wówczas pracodawca albo osoba kierująca pracownikami), pracowników służby bhp, pracodawcy oraz osób kierujących pracownikami, projektantów konstruktorów, technologów i innych (w stosunku do tych podmiotów prowadzącym szkolenie będzie jednostka organizacyjna uprawniona do przeprowadzania szkoleń). Podstawowe szkolenie powinno się odbyć w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na określonym stanowisku; nie jest więc warunkiem dopuszczenia pracownika do pracy.
Szkolenie okresowe odbywają osoby objęte szkoleniem podstawowym. Jego celem jest aktualizacja i ugruntowanie wiadomości i umiejętności pracowników w tej dziedzinie oraz zaznajomienie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi.
Programy poszczególnych rodzajów szkolenia i czas ich trwania opracowują dla poszczególnych grup stanowisk pracodawcy lub jednostki uprawnione do prowadzenia szkolenia. Natomiast częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego określa pracodawca po porozumieniu z zakładową organizacją związkową, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa organizacja związkowa – po porozumieniu z przedstawicielami pracowników wybranymi w tym celu przez załogę. Szkolenia okresowe powinny odbywać się nie rzadziej niż raz na 3 lata dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych i nie rzadziej niż raz na 6 lat dla pozostałych osób objętych szkoleniem okresowym.
Problematyka międzynarodowa
Problematyka szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy jest traktowana w konwencjach MOP i w prawie wspólnotowym jako jedno z najistotniejszych działań profilaktycznych pracodawcy. Konwencja nr 155 MOP dotycząca bezpieczeństwa, zdrowia pracowników i środowiska pracy, a także m. in. Konwencja nr 170 MOP, dotycząca bezpieczeństwa przy używaniu substancji chemicznych w pracy, zobowiązują państwa do prowadzenia spójnej polityki w zakresie szkolenia i dokształcania osób działających na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracujących. Zgodnie z tymi konwencjami, zarówno pracownicy, jak i ich przedstawiciele powinni być przeszkoleni w zakresie bhp.
Bardzo wymagające postanowienia dotyczące szkolenia zawiera Dyrektywa ramowa 89/391/EWG, zobowiązując pracodawców do zapewnienia pracownikom odpowiedniego przeszkolenia w momencie zatrudnienia, przeniesienia lub zmiany pracy, wprowadzania nowego sprzętu lub technologii. Szkolenie powinno być okresowo powtarzane, a jego koszty w całości powinny obciążać pracodawcę; dotyczy to także szkolenia reprezentantów pracowników. Postanowienia dotyczące szkolenia pracowników w tej dziedzinie zawierają ponadto m. in. następujące dyrektywy szczegółowe do Dyrektywy ramowej: 89/655/EWG – dotycząca minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy przy używaniu przez pracowników urządzeń produkcyjnych podczas pracy, 90/269/EWG – dotycząca minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas ręcznego przemieszczania ciężarów, dyrektywa 90/394/EWG – dotycząca ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników rakotwórczych w środowisku pracy.