Maciej Ambroziewicz

Pracownik otrzymał orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu lekkim. Czy powinniśmy skierować pracownika na badanie okresowe do medycyny pracy po nabyciu orzeczenia? Czy lekarz orzecznik powinien zawrzeć zapis na orzeczeniu lekarskim o dopuszczeniu pracownika do pracy w godzinach nocnych (pracownik dotychczas pracował w godz. 04:00–12:00)? Czy zapis z art. 151⁷ § 2 KP pozwala pracować osobom z niepełnosprawnością, ponieważ 2 godz. to nie jest praca w nocy? Jaka jest poprawna interpretacja pracy w godzinach nocnych osób z orzeczeniem o niepełnosprawności i czy mogą pracować od 04:00 do 12:00?

Przedłożenie przez pracownika orzeczenia o niepełnosprawności nie wyklucza dopuszczalności dalszego zatrudniania go na dotychczasowym stanowisku pracy, natomiast uważam, że w takim przypadku warto skierować go do lekarza medycyny pracy w celu potwierdzenia zdolności do dalszej pracy na tym (zajmowanym) stanowisku. Informacja o przyczynie skierowania pracownika może być zawarta bezpośrednio na druku skierowania (np. „przedstawienie orzeczenia o niepełnosprawności”) lub w formie odrębnego wyjaśnienia dołączonego do skierowania. Osoba niepełnosprawna nie może bez zgody lekarza medycyny pracy pracować od godz. 4:00.

Przepisy prawa pracy przewidują szczególne zasady zatrudniania osób niepełnosprawnych, które zostały określone w przepisach ustawy z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, które określają szereg uprawnień, z jakich mogą korzystać osoby, u których orzeczono określony stopień niepełnosprawności. Należą do nich m.in. dodatkowe przerwy w pracy, dodatkowy urlop wypoczynkowy czy też zwolnienia od pracy w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym.

Jak wynika z art. 15 RehZawU, czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Pracowników niepełnosprawnych nie wolno również zatrudniać w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. W przypadku osób niepełnosprawnych ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, czas pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Ponadto, osoby niepełnosprawne nie mogą być zatrudniane w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.

Powyższe przepisy nie mają jednak zastosowania wobec osób zatrudnionych przy pilnowaniu, a także wtedy, gdy – na wniosek osoby niepełnosprawnej – lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub (w razie jego braku) lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą, wyrazi na to zgodę (art. 16 RehZawU).

Zgodnie z art. 151⁷ § 1 KP, pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21:00 a 7:00.

Jeżeli pracownik posiadający lekki stopień niepełnosprawności uzyska zgodę lekarza medycyny pracy na pracę w nocy, pracodawca będzie mógł go zatrudniać od godz. 4:00. Należy bowiem wyjaśnić, że w analizowanym przypadku kluczowy jest fakt wykonywania pracy w ustalonym przez pracodawcę 8-godzinnym przedziale między godzinami 21:00 a 7:00.

Odnosząc się do kwestii skierowania takiego pracownika na badania profilaktyczne, należy wyjaśnić, że pomimo tego, że przepisy bhp nie dopuszczają sytuacji, w których pracodawca może wedle swego uznania – nawet w związku z obawą o stan zdrowia pracownika – kierować go na badania do lekarza medycyny pracy w terminie innym niż przewidują to przepisy prawa pracy (a więc jeśli nie upłynął jeszcze okres ważności badania profilaktycznego), to jednak w szczególnie uzasadnionych przypadkach – jak wskazuje orzecznictwo Sądu Najwyższego (m.in. wyrok z 18.12.2002 r., I PK 44/02, Legalis) – orzeczenie lekarskie wydane w ramach badań profilaktycznych traci ważność w razie wystąpienia sytuacji, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika. Uważam, że w przypadku, w którym osoba zatrudniona przedstawia orzeczenie o stwierdzonym stopniu niepełnosprawności z innych powodów niż ten, którym legitymowała się dotychczas, powinna zostać skierowana na takie badania.

Pracodawca, wystawiając skierowanie na badania profilaktyczne, poza scharakteryzowaniem stanowiska pracy, powinien również wskazać przyczynę skierowania na to badanie (np. „przedstawienie nowego orzeczenia o niepełnosprawności”) tak, aby lekarz przeprowadzający badanie wiedział, na co zwrócić szczególną uwagę i jaki jest powód przedwczesnego skierowania.