Błędne rozpoznanie ryzyka zawodowego i niewłaściwy dobór środków profilaktycznych przez pracodawcę użytkownika obciążają także agencję pracy tymczasowej w kontekście jej odpowiedzialności względem pracownika z tytułu wypadku podczas pracy wykonywanej u pracodawcy użytkownika. Co nie zwalnia też z odpowiedzialności pracodawcy użytkownika. Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 17 października 2024 r. Co to oznacza w praktyce?

Opis zdarzenia

Damian W. był zatrudniony przez spółkę P. (agencję pracy tymczasowej) na czas określony od 2 września 2013 r. do 31 sierpnia 2015 r. jako pracownik magazynowy. W umowie zaznaczono, że pracownik ma świadczyć pracę u klienta spółki P., w tym także poza jego siedzibą zlokalizowaną w Niemczech. Spółka P. zobowiązywała się z kolei do przeszkolenia pracownika w zakresie bhp. W dniu 31 grudnia 2013 r. spółka P. zawarła z niemiecką spółką K. umowę na usługi pracownicze na podstawie umowy o pracę tymczasową, którą objęto Damiana W. wraz z 14 innymi osobami. Damian W. posiadał zaświadczenie lekarskie o zdolności do pracy na stanowisku pracownika magazynowego ważne do 2 listopada 2014 r.

W dniu 2 września 2013 r. odbył szkolenie wstępne w dziedzinie bhp, a 30 sierpnia 2013 r. zaliczył test egzaminacyjny w zakresie wiedzy bhp.

W dniu 23 stycznia 2014 r. Damian W. uległ wypadkowi podczas pracy w niemieckiej spółce K., w trakcie jazdy po magazynie wózkiem widłowym. Nie miał wtedy założonego na głowie kasku (operatorów nie obowiązywał bezwzględny nakaz noszenia kasku). Na skutek tego zdarzenia pracownik doznał urazu głowy oraz szyi, co wymagało leczenia szpitalnego. Obecnie Damian W. skarży się na częste bóle głowy i ma kłopoty z pamięcią. Leczy się w poradni przeciwbólowej.

ZUS przyznał mu jednorazowe odszkodowanie w związku z wypadkiem przy pracy w kwocie 7.570 zł, odpowiadającej 10-procentowemu stałemu uszczerbkowi na zdrowiu.

W pozwie skierowanym przeciwko agencji pracy tymczasowej Damian W. domagał się zapłaty 120 tys. zł zadośćuczynienia za krzywdy (cierpienia) spowodowane wypadkiem przy pracy w Niemczech. Ponieważ przegrał proces w obu instancjach, postanowił wnieść skargę do Sądu Najwyższego.

Zdaniem Sądu Najwyższego: pracodawca użytkownik wykonuje obowiązki i korzysta z praw przysługujących pracodawcy

Sąd Najwyższy przyznał mu rację. Wskazał w pierwszej kolejności, że ustawa z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych nie odnosi się do kwestii ustalenia zasad odpowiedzialności względem pracownika tymczasowego za naruszenie obowiązków z zakresu bhp. Dlatego też w tym zakresie stosuje się ogólne wytyczne z Kodeksu pracy.

Ważne!

Konstrukcja zatrudnienia tymczasowego nie zmienia zatem reguły, że obowiązek ochrony zdrowia i życia pracowników spoczywa na pracodawcy (art. 207 kp w związku z art. 5 ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych), czyli na agencji pracy tymczasowej.

Specyfika tego zatrudnienia modyfikuje natomiast sposób spełniania tego obowiązku. Jakie są zatem obowiązki bhp pracodawcy użytkownika?

Według art. 14 tej ustawy, pracodawca użytkownik wykonuje obowiązki i korzysta z praw przysługujących pracodawcy, w zakresie niezbędnym do organizowania pracy z udziałem pracownika tymczasowego. W związku z tym powinien zapewnić pracownikowi tymczasowemu bezpieczne i higieniczne warunki pracy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy tymczasowej. Pracodawca użytkownik spełnia ten obowiązek przez:

• dostarczanie pracownikowi tymczasowemu odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej,
• zapewnienie napojów i posiłków profilaktycznych,
• przeprowadzanie szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
• ustalanie okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy,
• przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego oraz informowanie o tym ryzyku.

Ma też obowiązek poinformowania agencji pracy tymczasowej o warunkach wykonywania pracy tymczasowej w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa i higieny pracy, przez co należy rozumieć informację o przeprowadzonej ocenie ryzyka zawodowego i stosowanych w związku z tym zasadach ochrony przed jego wystąpieniem.

Agencja też ma obowiązki w zakresie bhp

Informacja ta nie zwalnia jednak agencji od własnej oceny zagrożeń i koniecznych środków ochrony przed tymi zagrożeniami. Z art. 207 § 2 kp wynika bowiem obowiązek pracodawcy ochrony zdrowia i życia pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Błędne rozpoznanie ryzyka zawodowego i niewłaściwy dobór środków profilaktycznych przez pracodawcę użytkownika obciążają zatem także agencję pracy tymczasowej.

Zdaniem Sądu Najwyższego: trzeba reagować stosownie do zagrożeń w miejscu docelowym

Różnorodność zagrożeń występujących w procesie pracy świadczonej w magazynach zależy nie tylko od miejsca, w którym praca jest wykonywana, ale również od wielkości magazynu, a przede wszystkim od rodzaju towarów, jakie są w nim składowane, sposobu ich składowania i transportu. Kask ma chronić głowę zarówno przed kontaktem z przedmiotami, które potencjalnie mogą na nią spaść, jak i w przypadku uderzeń o wystające elementy czy też w razie upadku. O ile zatem nie ma ogólnego obowiązku (przepisu) wyposażenia pracownika magazynowego w kask ochronny, o tyle w konkretnych okolicznościach ten środek ochrony może być uznawany za obowiązkowy.

Zdaniem sądu z oceny mogło wynikać, że kask był potrzebny. W tym kontekście jako niezasadne oceniono stanowisko sądu II instancji, który powołując się na przepisy niemieckie, wywiódł, że operatorzy wózków widłowych w Niemczech nie mają generalnego obowiązku noszenia kasków. Okazuje się bowiem, że to pracodawca (również niemiecki) powinien ocenić – w odniesieniu do konkretnej sytuacji – czy istnieje zagrożenie głowy operatora wózka widłowego poprzez prawdopodobieństwo wystąpienia urazu spowodowanego uderzeniem spadającymi elementami. W tym kontekście każdy pracodawca powinien najpierw ocenić ryzyko zawodowe, a następnie przypisać obowiązkowe środki ochrony indywidualnej do konkretnego stanowiska pracy.

Skoro rozstrzygnięcie zawarte w tym wyroku zostało oparte na niepełnych ustaleniach faktycznych (dotyczących potrzeby stosowania kasku), to proces musi być powtórzony.

• wyrok Sądu Najwyższego z 17 października 2024 r. (sygn. akt I PSKP 40/23.
• art. 207 § 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2025 r. poz. 277 ze zm.),
• art. 5 ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2025 r. poz. 236 ze zm.).