Pytanie

Pracownik spadł z drabiny w magazynie. Nie było przyczyny zewnętrznej.

Czy można zakwalifikować to zdarzenie jako wypadek przy pracy?

Jakie przyczyny zewnętrzne decydują o zakwalifikowaniu zdarzenia jako wypadku przy pracy?

ODPOWIEDŹ

Na podstawie informacji zawartych w pytaniu nie można jednoznacznie określić kwalifikacji prawnej zdarzenia. O ile w sytuacji, w której do upadku z drabiny doszłoby na skutek np. omdlenia pracownika spowodowanego jego złym stanem psychofizycznym (niezwiązanym z podwyższoną temperaturą na stanowisku pracy, oparami szkodliwych substancji chemicznych itp.) faktycznie trudno byłoby uzasadnić uznanie zdarzenia za wypadek przy pracy, o tyle w przypadku, w którym upadek z drabiny byłby związany np. z nieprawidłowo rozstawioną lub przystawioną drabiną, przeciwwskazaniami do pracy na wysokości (w tym na drabinie) lub brakiem badań profilaktycznych pracownika, opisane zdarzenie mogłoby zostać uznane za wypadek przy pracy.

UZASADNIENIE

Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – dalej u.u.w., za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1.

podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2.

podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3.

w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Przepisy nie definiują zewnętrznej przyczyny wypadku. Powszechnie przyjmuje się , że może nią być każdy czynnik zewnętrzny pochodzący spoza organizmu poszkodowanego pracownika, zdolny – w istniejących warunkach – wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym (m.in. wyrok SN z 18.08.2009 r., I PK 18/09, LEX nr 528154). Do takich czynników zaliczyć można m.in. niewłaściwą organizację pracy lub stanowiska pracy, brak lub niezastosowanie środków ochrony indywidualnej, nadmiernie wyeksploatowane narzędzie, śliską powierzchnię podłogi itp.

Przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy może być wykonywanie codziennych obowiązków pracowniczych, jeżeli przyczyniły się w znaczącym stopniu do pogorszenia samoistnej choroby pracownika (wyrok SN z 5.02.1997 r., II UKN 85/96, OSNP 1997, nr 19, poz.386). Może być nią również niefortunny odruch pracownika – jego nieskoordynowane poruszanie się powodujące potknięcie i upadek nawet na gładkiej powierzchni. Wyłączenie przyczyny zewnętrznej przy wypadku pracownika w czasie i miejscu pracy, który nastąpił w takich okolicznościach, byłoby uzasadnione tylko wtedy, gdyby istniały podstawy do ustalenia, że np. taki jak opisany w pytaniu upadek pracownika został spowodowany jego schorzeniem łączącym się na przykład ze skłonnością do omdleń lub zakłóceń równowagi (wyrok SN z 16.06.1980 r., III PR 33/80).

Przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy może być również dopuszczenie do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonych stanowiskach (por. wyrok SN z 17.11.2000 r., II UKN 49/00, OSNAPiUS 2002, nr 11, poz. 275, wyrok SN z 22.06.2015 r., I PK 235/14, LEX nr 2026874). Ponadto przyczyną wypadku przy pracy może być prowadząca do nadmiernego zmęczenia pracownika wadliwa organizacja czasu pracy (np. niezapewnienie odpoczynków dobowych, czy tygodniowych).

Zespół powypadkowy powinien szczegółowo przeanalizować zaistniałe zdarzenie i na tej podstawie dokonać jego prawnej kwalifikacji. Istnieje znaczne prawdopodobieństwo, że do upadku poszkodowanego przyczynił się jakiś czynnik zewnętrzny.